| dbo:abstract
|
- Staronovgorodský dialekt (též staronovgorodština či krivičský dialekt; rusky древненовгородский диалект drěvněnovgoródskiy dialékt) je označení zavedené ruským lingvistou pro slovanský jazyk používaný v Novgorodu a okolí od 11. do 15. století. Záznamy tohoto jazyka se dochovaly v mnoha nápisech na březové kůře nalezených od poloviny 20. století. Dodnes se těchto záznamů objevilo kolem tisíce. Dialekt má zvláštní jazykové prvky, které se nevyskytovaly v žádném jiném soudobém slovanském jazyce. Proto někteří jazykovědci označují tento jazyk jako součást dnes vymřelé větve severoslovanských jazyků. (cs)
- Altnowgoroder Dialekt (russisch Древненовгородский диалект/ Drewnenowgorodski dialekt) ist die Bezeichnung für einen ausgestorbenen Dialekt des Russischen, der bis zum 15. Jahrhundert in einem Gebiet um Nowgorod (Naugard) und Pskow gesprochen wurde. Er ist bekannt durch etwa 1.000 Texte auf Birkenrinden aus dem 11. bis 15. Jahrhundert. Eingeführt wurde der Begriff von . Der Altnowgoroder Dialekt weist einige Züge auf, die für das Altostslawische (zum Teil auch für andere slawische Sprachen) untypisch sind. Bisweilen wird der verwendete Dialekt mit den Ilmenslawen in Verbindung gebracht. Einen Einfluss hatten vermutlich die ostbaltischen Sprachen oder die Sprache der Dnjepr-Balten. Man vermutet, dass die Sprecher dieser Mundart für offizielle Texte die russische Variante des Kirchenslawischen gebrauchten, während Alltagstexte in einer Sprachform, die dem gesprochenen Dialekt ähnelte, schriftlich festgehalten wurden. Interessant ist die Existenz des Modus relativus, der sonst nur in der südöstlichen Gruppe des Südslawischen vorkommt. Der Begriff Naugardismus bezeichnet sprachliche Eigentümlichkeiten des Altnowgoroder Dialekts, wie z. B. das Zokanje, den sprachökonomischen Gebrauch von Auxiliarien oder das Possessivperfekt. Seit dem späten 15. Jahrhundert wurde der Altnowgoroder Dialekt durch das Moskauer Russisch zurückgedrängt nach der Eroberung Nowgorods durch das Fürstentum Moskau. Zahlreiche Naugardismen existieren nach wie vor im Nordwestrussischen. (de)
- Malnova Novgoroda dialekto (ruse Древненовгородский диалект) nomiĝas slava dialekto, kiu estis uzita en lingvaj objektoj sur betulaj ŝeloj, kiuj estis malkovritaj en la Novgoroda regiono de Ruslando. La dialekto estis uzata ĝis la 15-a jarcento en la Novgoroda respubliko. La nocion kreis Andrej Zaliznjak. La Malnova Novgoroda dialekto diferencas en multaj trajtoj de la malnova rusa lingvo. En dokumentoj uzata lingvo havas multajn trajtojn, kiuj ne estas tipaj por aliaj orientslavaj dialektoj (kaj parte ankaŭ por aliaj slavaj lingvoj). Malnova Novgoroda perdiĝis post la konkero de Novgorodo de Duklando de Moskvo en la jaro 1478. Kelkaj dialektaj apartaĵoj tamen reteniĝis ankoraŭ longe sur la Novgoroda teritorio (codiro, litero ять (ѣ) anstataŭ ы en la genitivo sg. de a-radikoj ktp.). (eo)
- Old Novgorod dialect (Russian: древненовгородский диалект, romanized: drevnenovgorodskij dialekt; also translated as Old Novgorodian or Ancient Novgorod dialect) is a term introduced by Andrey Zaliznyak to describe the dialect found in the Old East Slavic birch bark writings ("berestyanaya gramota"). Dating from the 11th to 15th centuries, the letters were excavated in Novgorod and its surroundings. For linguists, Old Novgorodian is particularly of interest in that it has retained some archaic features which were lost in other Slavic dialects, such as the absence of second palatalization. Furthermore, letters provide unique evidence of the Slavic vernacular, as opposed to the Church Slavonic which dominated the written literature of the period. Most of the letters feature informal writing such as personal correspondence, instructions, complaints, news, and reminders. Such widespread usage indicates a high level of literacy, even among women and children. The preserved notes display the original spelling of the time; unlike some texts, they were not copied, rewritten or edited by later scribes. Today, the study of Novgorodian birch bark letters is an established scholarly field in Russian historical linguistics, with far-ranging historical and archaeological implications for the study of the Russian Middle Ages. (en)
- 古ノヴゴロド方言（露：Древненовгородский диалект）は、11世紀から15世紀頃にノヴゴロド周辺で使用されていた古東スラヴ語の方言。古代ノヴゴロド方言という名称は、ロシアの言語学者によって、1995年に提唱された。 (ja)
- L'antico dialetto di Novgorod (in russo: древненовгородский диалект?, traslitterato: drevnenovgorodskij dialekt) è un termine introdotto da (Андрей Анатольевич Зализняк) per giustificare le caratteristiche linguistiche sorprendentemente differenti sulle iscrizioni su corteccia di betulla ("berestjanaja gramota") slave orientali in un periodo che va dall'XI secolo al XV secolo, ritrovate a Novgorod e dintorni a partire dal 1951. (it)
- Oudnovgorods (Russisch: Древненовгородский диалект, Drevnenovgorodski dialekt) is de naam van het Oudrussisch dat in de middeleeuwen gesproken en geschreven werd in Novgorod (de republiek Novgorod) en onder Novgorods bestuur vallende steden als Staraja Roessa en Torzjok. Het Oudnovgorods wijkt op een aantal zeer opvallende punten af van andere Oudrussische taalvarianten en Kerkslavisch. De taal is voornamelijk overgeleverd in de vorm van berkenbastteksten. Het dialect van de eveneens in het noorden van het oude Rusland gelegen stad Pskov komt, op enkele fonologische afwijkingen na, grotendeels overeen met het Novgorods. (nl)
- Dialeto da Antiga Novgorod (em russo: древненовгородский диалект), também traduzido como antigo novgorodiano, é um termo introduzido pelo linguista russo , para descrever as características linguísticas variadas dos ("berestyanaya gramota"), cartas escritas no que datam dos séculos XI ao XV e foram descobertas em Novgorod e em seus arredores. A primeira destas cartas foi encontrada em 26 de julho de 1951, por Nina Fedorovna Akulova, e pelo menos 1025 delas foram descobertas na sequência - 923 apenas em Novgorod. Atualmente, os estudos destas cartas representam um campo acadêmico consagrado na linguística histórica russa, que tem amplas implicações históricas e arqueológicas no estudo da Idade Média russa. (pt)
- Język staronowogrodzki lub dialekt staronowogrodzki (ros. древненовгоро́дский диале́кт) – język wschodniosłowiański używany na terytorium Rusi Nowogrodzkiej od epoki przedpiśmiennej do XV wieku. Znany głównie z gramot na korze brzozowej, datowanych na XI–XV wiek. Język staronowogrodzki i ponaddialektalny język staroruski pochodzą od wspólnego przodka, za który należałoby najpewniej wskazać nie prawschodniosłowiański, lecz prasłowiański. Włączanie języka staronowogrodzkiego do grupy języków wschodniosłowiańskich jest związane z późniejszymi kontaktami z resztą obszaru wschodniosłowiańskiego. Z drugiej strony, wielu slawistów wyjątkowe cechy staronowogrodzkiego wyjaśnia wcześniejszymi kontaktami z obszarem pralechickim, prałużyckim i częściowo prapołudniowosłowiańskim. Archaiczna toponimia nowogrodzka i dane leksykalno-statystyczne dotyczące staronowogrodzkiego wskazują na duże podobieństwo między nim, a językami zachodniosłowiańskimi. Na przedziale od XIII do XV wieku odnotowano wyparcie dawnych, charakterystycznych dla obszaru nowogrodzkiego cech językowych, co było związane z nasilającymi się kontaktami między dialektami i kształtowaniem się późniejszego języka rosyjskiego. Proces ten przyspiesza w 1478 roku po przyłączeniu Republiki Nowogrodzkiej do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Język staronowogrodzki dzieli się na szereg niezależnie rozwijających się dialektów, które włączyły się w ogólnoruskie kontinuum dialektalne. Język staronowogrodzki miał znaczący wpływ na rozwój dialektów północnorosyjskich, niektóre jego archaiczne cechy zachowały się też w dialektach środkoworosyjskich, przede wszystkim w . Język staronowogrodzki charakteryzował się szeregiem różnic względem literackiej formy języka staroruskiego i pod pewnymi względami także względem wszystkich pozostałych języków słowiańskich. Najważniejsze cechy fonetyczne to: realizacja prasłowiańskiego *ě w postaci szerokiej samogłoski; przejście *TorT > TorəT lub Tor°T (prawdopodobnie także *TroT); przejście *ТъrT > ТъrъТ, ТrъТ lub ТъrъТ ; brak skutków drugiej i trzeciej palatalizacji spółgłosek tylnojęzykowych. W przypadku morfologii należy wskazać przede wszystkim wytworzenie się końcówki -e w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego odmiany o-tematycznej. W historii języka staronowogrodzkiego w epoce piśmiennej wyróżnia się dwa okresy, oddzielone procesem zanikiem jerów słabych – wczesnostaronowogrodzki (od XI do początku XIII wieku) i późnostaronowogrodzki (od połowy XIII do XV wieku). Zabytki języka staronowogrodzkiego powstawały w cyrylicy (napisy głagolickie również były spotykane w Nowogrodzie, ale są krótkie i nie zawierają charakterystycznych cech językowych). Język staronowogrodzki jest reprezentowany przez jedne z najstarszych tekstów słowiańskich (zaraz po języku staro-cerkiewno-słowiańskim). (pl)
- Древненовгоро́дский диале́кт — средневековый диалект древнерусского языка. Был распространён на территории Новгородской земли с дописьменной эпохи до XV века. Известен в основном по берестяным грамотам, которые датируются XI—XV веками. Древненовгородский диалект рассматривается в узком смысле как диалект самого Новгорода и непосредственно прилегающих к нему земель — на основе этого диалекта сложилось койне, использовавшееся на всей территории древненовгородского государства, прежде всего в городах. К нему можно отнести и очень близкий диалект Псковской земли — древнепсковский, который вместе с новгородским (в узком смысле) образует древний новгородско-псковский диалект (соответственно, с древненовгородским и древнепсковским поддиалектами). В широком смысле под древненовгородским диалектом понимают совокупность всех говоров древнерусского языка, распространённых в Новгородской и Псковской землях, включая также восточноновгородские говоры и древнепсковский диалект. Древненовгородский диалект и наддиалектный древнерусский язык генетически восходят к единому источнику, вероятнее всего, не на правосточнославянском, а на праславянском уровне. Включение древненовгородского диалекта в восточнославянскую языковую общность стало результатом позднейших процессов сближения с остальным древнерусским языковым ареалом. Ряд славистов объясняют особенности древненовгородского диалекта его особой архаичностью или древнейшими контактами с пралехитскими, прасерболужицкими и отчасти праюжнославянскими диалектами. Архаичная новгородская топонимия и лексикостатистические данные по древненовгородскому диалекту обнаруживают большую выделенность древненовгородско-западнославянских схождений. В XIII—XV веках отмечается вытеснение древненовгородских специфических особенностей в условиях усиливающихся междиалектных контактов на территории формирования будущего русского языка. Этот процесс ускоряется с 1478 года после присоединения Новгородской республики к Великому княжеству Московскому. Древненовгородский диалект распадается на ряд самостоятельно развивающихся групп говоров, влившихся в общерусский диалектный континуум. Значительное влияние древненовгородский диалект оказал на развитие севернорусского наречия, часть его древних черт сохранилась в западных среднерусских говорах, прежде всего в псковских. Древненовгородский диалект характеризовался рядом отличий от наддиалектной формы древнерусского языка, а в некоторых отношениях и от всех прочих славянских языков. В области фонетики к таким отличительным чертам относятся: реализация праславянского *ě в виде широкого гласного; переход *TorT > TorəT или ToroT (возможно, и *TroT); переход *ТъrT > ТъrъТ, ТrъТ или Тъr̥ъТ; отсутствие эффекта второй и третьей палатализации для заднеязычных и т. д. В области морфологии — формирование окончания -е в именительном падеже единственного числа мужского рода твёрдого *ŏ-склонения и т. д. В истории древненовгородского языка письменной эпохи выделяют два периода, разделяемых процессом падения редуцированных — раннедревненовгородский (XI — первая четверть XIII века) и позднедревненовгородский (вторая четверть XIII—XV век). Памятники письменности созданы на кириллице (в Новгороде известны и глаголические надписи, но они кратки и не содержат диалектизмов). Древненовгородский диалект представлен одними из древнейших текстов на славянских языках (вторыми после старославянского языка). (ru)
- Давньоно́вгородський діалект (дав.-рус. Новъгородьске; Novŭgorodĭske) — східнослов'янський говір, що був поширений на теренах Новгородської Республіки до XV століття. Суттєво відрізнявся від мови, розповсюдженої в давньому Києві, та від інших слов'янських мов. Вважається, що давньоновгородський говір міг розвинутися в четверту східнослов'янську мову нарівні з українською, білоруською та російською. Найпримітніша риса давньоновгородської фонетики – відсутність другої палаталізації (у коренях — кѣле «цілий» (дав.-рус. цѣлъ), хѣде «сідий» ('сивий', дав.-рус. сѣдъ), гвѣзда «звізда» (дав.-рус. звѣзда), перед закінченнями — ногѣ «нозі» (дав.-рус. нозѣ), рукѣ «руці» (дав.-рус. руцѣ); в деяких коренях так само нема третьої палаталізації (прим. основа 'весь' мала вигляд вьх- (дав.-рус. вьс-). Фонеми /ц/ і /ч/ збігалися (ноць 'ніч' (дав.-рус. ночь) (так зване цокання). Сполуки *tl, *dl могли розвинутися у кл, гл: клещь 'лящ', привегле 'привів' (дав.-рус. привелъ з праслов'янського *privedlъ). Деякі давньоновгородські діалекти мали рефлекси *ol, *or, що здійснювалися подібно до польського: злото «золото» (дав.-рус. золото, пол. złoto). Примітна риса в морфології – називний відмінок однини чоловічого роду на -е замість давньоруського (київського) -ъ (Иване 'Іван' (дав.-рус. Иванъ), старе «старий» (дав.-рус. старъ), кето «хто» (дав.-рус. къто; перед цим -е не набуло першої палаталізації: замъке 'замок', а не *замъче). Родовий відмінок однини жіночого роду мав закінчення -ѣ замість давньоруського -ы (у женѣ замість у жены). Давньоновгородський говір зник після того як Новгородщину завоювало Московське царство 1478 року. Деякі специфічні риси збереглися на новгородських землях і надалі (цокання, ять замість ы у родовому відмінку та ін.). Новгородський говір перш за все відомий за берестяними грамотами, що зазвичай писались чистим говором, та тільки іноді з впливом київських норм. Деякі говірні риси, ніби помилки, проникали в пам'ятки писемності. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- 古ノヴゴロド方言（露：Древненовгородский диалект）は、11世紀から15世紀頃にノヴゴロド周辺で使用されていた古東スラヴ語の方言。古代ノヴゴロド方言という名称は、ロシアの言語学者によって、1995年に提唱された。 (ja)
- L'antico dialetto di Novgorod (in russo: древненовгородский диалект?, traslitterato: drevnenovgorodskij dialekt) è un termine introdotto da (Андрей Анатольевич Зализняк) per giustificare le caratteristiche linguistiche sorprendentemente differenti sulle iscrizioni su corteccia di betulla ("berestjanaja gramota") slave orientali in un periodo che va dall'XI secolo al XV secolo, ritrovate a Novgorod e dintorni a partire dal 1951. (it)
- Oudnovgorods (Russisch: Древненовгородский диалект, Drevnenovgorodski dialekt) is de naam van het Oudrussisch dat in de middeleeuwen gesproken en geschreven werd in Novgorod (de republiek Novgorod) en onder Novgorods bestuur vallende steden als Staraja Roessa en Torzjok. Het Oudnovgorods wijkt op een aantal zeer opvallende punten af van andere Oudrussische taalvarianten en Kerkslavisch. De taal is voornamelijk overgeleverd in de vorm van berkenbastteksten. Het dialect van de eveneens in het noorden van het oude Rusland gelegen stad Pskov komt, op enkele fonologische afwijkingen na, grotendeels overeen met het Novgorods. (nl)
- Dialeto da Antiga Novgorod (em russo: древненовгородский диалект), também traduzido como antigo novgorodiano, é um termo introduzido pelo linguista russo , para descrever as características linguísticas variadas dos ("berestyanaya gramota"), cartas escritas no que datam dos séculos XI ao XV e foram descobertas em Novgorod e em seus arredores. A primeira destas cartas foi encontrada em 26 de julho de 1951, por Nina Fedorovna Akulova, e pelo menos 1025 delas foram descobertas na sequência - 923 apenas em Novgorod. Atualmente, os estudos destas cartas representam um campo acadêmico consagrado na linguística histórica russa, que tem amplas implicações históricas e arqueológicas no estudo da Idade Média russa. (pt)
- Staronovgorodský dialekt (též staronovgorodština či krivičský dialekt; rusky древненовгородский диалект drěvněnovgoródskiy dialékt) je označení zavedené ruským lingvistou pro slovanský jazyk používaný v Novgorodu a okolí od 11. do 15. století. Záznamy tohoto jazyka se dochovaly v mnoha nápisech na březové kůře nalezených od poloviny 20. století. Dodnes se těchto záznamů objevilo kolem tisíce. (cs)
- Altnowgoroder Dialekt (russisch Древненовгородский диалект/ Drewnenowgorodski dialekt) ist die Bezeichnung für einen ausgestorbenen Dialekt des Russischen, der bis zum 15. Jahrhundert in einem Gebiet um Nowgorod (Naugard) und Pskow gesprochen wurde. Er ist bekannt durch etwa 1.000 Texte auf Birkenrinden aus dem 11. bis 15. Jahrhundert. Man vermutet, dass die Sprecher dieser Mundart für offizielle Texte die russische Variante des Kirchenslawischen gebrauchten, während Alltagstexte in einer Sprachform, die dem gesprochenen Dialekt ähnelte, schriftlich festgehalten wurden. (de)
- Malnova Novgoroda dialekto (ruse Древненовгородский диалект) nomiĝas slava dialekto, kiu estis uzita en lingvaj objektoj sur betulaj ŝeloj, kiuj estis malkovritaj en la Novgoroda regiono de Ruslando. La dialekto estis uzata ĝis la 15-a jarcento en la Novgoroda respubliko. La nocion kreis Andrej Zaliznjak. La Malnova Novgoroda dialekto diferencas en multaj trajtoj de la malnova rusa lingvo. En dokumentoj uzata lingvo havas multajn trajtojn, kiuj ne estas tipaj por aliaj orientslavaj dialektoj (kaj parte ankaŭ por aliaj slavaj lingvoj). (eo)
- Old Novgorod dialect (Russian: древненовгородский диалект, romanized: drevnenovgorodskij dialekt; also translated as Old Novgorodian or Ancient Novgorod dialect) is a term introduced by Andrey Zaliznyak to describe the dialect found in the Old East Slavic birch bark writings ("berestyanaya gramota"). Dating from the 11th to 15th centuries, the letters were excavated in Novgorod and its surroundings. (en)
- Język staronowogrodzki lub dialekt staronowogrodzki (ros. древненовгоро́дский диале́кт) – język wschodniosłowiański używany na terytorium Rusi Nowogrodzkiej od epoki przedpiśmiennej do XV wieku. Znany głównie z gramot na korze brzozowej, datowanych na XI–XV wiek. (pl)
- Древненовгоро́дский диале́кт — средневековый диалект древнерусского языка. Был распространён на территории Новгородской земли с дописьменной эпохи до XV века. Известен в основном по берестяным грамотам, которые датируются XI—XV веками. (ru)
- Давньоно́вгородський діалект (дав.-рус. Новъгородьске; Novŭgorodĭske) — східнослов'янський говір, що був поширений на теренах Новгородської Республіки до XV століття. Суттєво відрізнявся від мови, розповсюдженої в давньому Києві, та від інших слов'янських мов. Вважається, що давньоновгородський говір міг розвинутися в четверту східнослов'янську мову нарівні з українською, білоруською та російською. (uk)
|
