| dbo:abstract
|
- Valentin Oswald Ottendorfer (12. února 1826 ve Svitavách – 15. prosince 1900 v New Yorku, USA) , byl zámožný newyorský občan německé národnosti, svitavský rodák, mecenáš a stavitel několika historických staveb ve Svitavách. (cs)
- Valentin Oswald Ottendorfer (geboren 28. Februar 1826 in Zwittau, Mähren, Kaisertum Österreich; gestorben 15. Dezember 1900 in New York City, Vereinigte Staaten) war ein deutschstämmiger US-amerikanischer Journalist und Mäzen mährischer Herkunft. Er gründete Waisen- und Krankenhäuser, Unterkünfte für Arme und Bibliotheken. (de)
- Valentin Oswald OTTENDORFER (naskiĝis la 12-an de februaro 1826 en la urbo Svitavy (germane Zwittau) de Moravio - mortis la 15-an de decembro 1900 en Novjorko) estis usona ĵurnalisto kaj mecenato de sudet-germana nacieco. Li fondadis orfejojn, malsanulejojn, malriĉulejojn kaj bibliotekojn. Liaj gepatroj estis teksistoj de drapo, tiam tre populara, tial ili sciis prizorgi siajn 12 infanojn (kvankam nur 6 el ili ĝisvivis la aĝon de plenkreskulo). Oswald estis verŝajne tre inteligenta infano, ĉar la gepatroj prizorgis por li studadon. Unue en la piarista gimnazio en Litomyšl, poste ĉe universitatoj en Prago, Vieno kaj Heidelberg. Juro kaj filozofio formis lian mondkoncepton pri demokratio. En 1848 li batalis sur barikadoj sub standardo de studentaj legioj, en Prago, Vieno kaj aliaj germanaj kaj aŭstriaj urboj, korespondis kun rusa revoluciulo Bakunin kaj estis persekutata de la viena polico, kiu eldonis por li arestordonon. Tiu fakto estis decida por lia elmigro al Usono. Ottendorfer troviĝis en novjorka haveno kiel simpla helplaboristo, sen klereco kaj sen scio de la lingvo, kiun li nur nun komencis lerni. Amikoj lin konatigis kun familio Uhl, ankaŭ germanaj elmigrintoj, kiuj eldonadis gazeton „New Yorker Staats-Zeitung“ kaj akceptis lin kiel ĵurnaliston. Fine de la 1850-aj jaroj la posedanto de la gazeto mortis kaj la vidvino Anna Uhl edziniĝis al Ottendrofer, kvankam li estis pli juna ol ŝi. Li devis zorgi pri ses ŝiaj infanoj. Tiutempe li mem malsaniĝis, kuracis sin en diversaj eŭropaj banurboj, sed ne rajtis eniri Aŭstrion kaj viziti la urbon Svitavy. Nur dividiĝo de la regno je Aŭstrio-Hungario alportis amnestion. Fine de la 1870-aj jaroj ili ambaŭ fariĝis tre estimataj civitanoj. Li eĉ estis propnita kiel urbestro de Novjorko, sed la kandidatecon li rifuzis. Lia edzino fondis plurajn bonfarajn institutojn, orfejojn, malsanulejojn, malriĉulejojn. Ilia devizo estis: kiu posedas sanajn manojn, havas devon helpi al tiuj, kiuj helpon bezonas. Ankaŭ en Svitavy estis problemoj kun sanservoj kaj klerigado. La magistrato akceptis lian mecenatan proponon kaj en 1886 estis celebre inaŭguritaj malsanulejo, orfejo kaj malriĉulejo, kiuj staris en Ottendorfer-strato kaj estis tie starigita ankaŭ lia busto. Ottendorfer proponis, ke sur la loko de lia naskiĝloko estu konstruita biblioteko, kiun li financis. En 1892 ĝi estis malfermita, havis 23 mil germanlingvaj volumoj kaj ankaŭ salonon, kiu servis kiel koncertejo kaj prelegejo. Ĝi estis modelo por similaj bibliotekoj en Moravio. La inaŭguron en aŭgusto 1892 partoprenis Ottendorfer mem akompanate de sia duonfilino. Poste li revenis al Novjorko, kie li en 1900 mortis en sia loĝejo kaj estis entombigita en la tombejo Greenwood. Restis post li ankaŭ en Usono multaj similaj institutoj kiel en Svitavy. La Ottendorfer-domo estas fiero de la urbo kaj kiam en 1929 la urbon vizitis prezidento Masaryk, la urbanoj lin unue kondukis ĉi tien. En 2008 ĉi tie estis inaŭgurita Esperanto-muzeo en Svitavy kunlabore kun ĈEA en teretaĝa salono. (eo)
- Valentin Oswald Ottendorfer (26 February 1826 – 15 December 1900) was a United States journalist associated with the development of the German-language New Yorker Staats-Zeitung into a major newspaper. He served a term as a member of the New York City Board of Aldermen and as a member of the Board of Regents of the University of the State of New York. He also served three times as an elector of the United States Electoral College. In addition to his political and journalistic pursuits, Ottendorfer was a notable philanthropist in both Europe and the United States. Today, he is best remembered as the donor whose contribution founded the Ottendorfer Public Library in Manhattan, which bears his name. (en)
- Valentin Oswald Ottendorfer (12 februari 1826, Svitavy - 14 december 1900, New York) was een Amerikaans journalist en mecenas. Hij had de Duitse nationaliteit, maar kwam oorspronkelijk uit Tsjechië. Zijn ouders waren wevers en hadden 12 kinderen. Oswald was waarschijnlijk een intelligent kind, omdat zijn ouders bereid waren om zijn studies te betalen. Hij studeerde eerst in het gymnasium in Litomyšl, later in Praag, Wenen en Heidelberg. Recht en filosofie vormden zijn wereldconcept van de democratie. In 1848 vocht hij op de barricaden onder de vlag van de studentenlegioenen, in Praag, Wenen en andere Duitse en Oostenrijkse steden. Hij correspondeerde met de Russische revolutionair Bakunin en werd vervolgd door de Weense politie. Dat deed hem beslissen om te vluchten naar de Verenigde Staten. Ottendorfer werkte een tijd als eenvoudige arbeider in de haven van New York. Iets later werd hij journalist voor de New Yorker Staats-Zeitung. Eind 1850 stierf de eigenaar van de krant. Zijn weduwe Anna Uhl hertrouwde vervolgens met Ottendorfer. Hij moest toen zorgen voor haar zes kinderen. Daarna werd hij zelf ziek. Hij genas in verschillende Europese badsteden, maar mocht Oostenrijk niet binnen. Daardoor kwam hij terecht in Svitavy. Eind 1870 werden Ottendorfer en zijn vrouw gerespecteerde burgers. Hij werd zelfs voorgesteld als burgemeester van New York, maar hij weigerde deze taak. Zijn vrouw stichtte meerdere instituten voor het goede doel. Samen stichtten ze ziekenhuizen, weeshuizen en bibliotheken. Hun leuze was: als je gezonde handen hebt, dan moet je anderen helpen die het niet zo goed hebben. Ook in Svitavy waren er problemen met gezondheidszorg en onderwijs. De lokale verantwoordelijken aanvaarden het voorstel van Ottendorfer om financieel te helpen en in 1886 werden plechtig een ziekenhuis, weeshuis en een armenhuis geopend. Hij kreeg een eigen straat en een standbeeld. Nadien werd er ook een bibliotheek gebouwd. Ottendorfer betaalde alles. Ze werd geopend in 1892 en had 23 miljoen Duitstalige boeken. Er was ook een concertzaal en een kerk. Het werd een model voor latere bibliotheken in Moravië. Sinds 2008 is er op gelijkvloers een Esperantomuseum gevestigd in deze bibliotheek. (nl)
- Valentin Oswald Ottendorfer (ur. 14 lutego 1826 w Svitavach, zm. 15 grudnia 1900 w Nowym Jorku) – czeski mecenas sztuki niemieckiej narodowości, twórca wielu budowli w Svitavach, w tym Domu Ottendorferów, mieszczącego obecnie Muzeum Esperanto. Studiował w Pilźnie, Wiedniu i Pradze. Po rewolucji w 1848 musiał emigrować do USA, gdzie pracował w największym niemieckim czasopiśmie – New-Yorker Staats-Zeitung. W 1859 ożenił się z wdową po właścicielu drukarni – Anną. W 1892 ufundował w Svitavach największą niemieckojęzyczną bibliotekę na Morawach (22 tysiące woluminów) – Dom Ottendorferów. Była ona wzorcowa dla całego ówczesnego cesarstwa austro-węgierskiego. Wraz z małżonką ufundowali także bibliotekę i szpital w Nowym Jorku, z przeznaczeniem dla niemieckich imigrantów. Oba te obiekty zostały wpisane do rejestru zabytków amerykańskich. (pl)
|
| rdfs:comment
|
- Valentin Oswald Ottendorfer (12. února 1826 ve Svitavách – 15. prosince 1900 v New Yorku, USA) , byl zámožný newyorský občan německé národnosti, svitavský rodák, mecenáš a stavitel několika historických staveb ve Svitavách. (cs)
- Valentin Oswald Ottendorfer (geboren 28. Februar 1826 in Zwittau, Mähren, Kaisertum Österreich; gestorben 15. Dezember 1900 in New York City, Vereinigte Staaten) war ein deutschstämmiger US-amerikanischer Journalist und Mäzen mährischer Herkunft. Er gründete Waisen- und Krankenhäuser, Unterkünfte für Arme und Bibliotheken. (de)
- Valentin Oswald Ottendorfer (26 February 1826 – 15 December 1900) was a United States journalist associated with the development of the German-language New Yorker Staats-Zeitung into a major newspaper. He served a term as a member of the New York City Board of Aldermen and as a member of the Board of Regents of the University of the State of New York. He also served three times as an elector of the United States Electoral College. In addition to his political and journalistic pursuits, Ottendorfer was a notable philanthropist in both Europe and the United States. Today, he is best remembered as the donor whose contribution founded the Ottendorfer Public Library in Manhattan, which bears his name. (en)
- Valentin Oswald OTTENDORFER (naskiĝis la 12-an de februaro 1826 en la urbo Svitavy (germane Zwittau) de Moravio - mortis la 15-an de decembro 1900 en Novjorko) estis usona ĵurnalisto kaj mecenato de sudet-germana nacieco. Li fondadis orfejojn, malsanulejojn, malriĉulejojn kaj bibliotekojn. Ottendorfer troviĝis en novjorka haveno kiel simpla helplaboristo, sen klereco kaj sen scio de la lingvo, kiun li nur nun komencis lerni. Amikoj lin konatigis kun familio Uhl, ankaŭ germanaj elmigrintoj, kiuj eldonadis gazeton „New Yorker Staats-Zeitung“ kaj akceptis lin kiel ĵurnaliston. (eo)
- Valentin Oswald Ottendorfer (12 februari 1826, Svitavy - 14 december 1900, New York) was een Amerikaans journalist en mecenas. Hij had de Duitse nationaliteit, maar kwam oorspronkelijk uit Tsjechië. Zijn ouders waren wevers en hadden 12 kinderen. Oswald was waarschijnlijk een intelligent kind, omdat zijn ouders bereid waren om zijn studies te betalen. Hij studeerde eerst in het gymnasium in Litomyšl, later in Praag, Wenen en Heidelberg. Recht en filosofie vormden zijn wereldconcept van de democratie. In 1848 vocht hij op de barricaden onder de vlag van de studentenlegioenen, in Praag, Wenen en andere Duitse en Oostenrijkse steden. Hij correspondeerde met de Russische revolutionair Bakunin en werd vervolgd door de Weense politie. Dat deed hem beslissen om te vluchten naar de Verenigde State (nl)
- Valentin Oswald Ottendorfer (ur. 14 lutego 1826 w Svitavach, zm. 15 grudnia 1900 w Nowym Jorku) – czeski mecenas sztuki niemieckiej narodowości, twórca wielu budowli w Svitavach, w tym Domu Ottendorferów, mieszczącego obecnie Muzeum Esperanto. Studiował w Pilźnie, Wiedniu i Pradze. Po rewolucji w 1848 musiał emigrować do USA, gdzie pracował w największym niemieckim czasopiśmie – New-Yorker Staats-Zeitung. W 1859 ożenił się z wdową po właścicielu drukarni – Anną. (pl)
|
